خلاصه راهنمای کاشت زراعت ریحان بنفش:
زراعت ریحان
ریحان (Basil)
مبداء:
Ocimum basilicum/ Labiatea (Lamiaceae) ریحان بومی آفریقاست سپس به ایتالیا برده شده و از آنجا به سایر نقاط دنیا گسترش یافته است به همین دلیل به آن Basily می.گویند بالغ بر ۶۰ نوع ریحان در دنیا وجود دارد. انواع مختلفی شامل سبز بنفش و فری و ریحان کوچک و بزرگ معروف ترین آنهاست. یک اونش معادل با ۲۸/۳۵۰ گرم از برگ ریحان تازه ،ریحان ۱۲ کالری انرژی، ۰/۹ گرم پروتئین، ۳ گرم ،چربی ۲ گرم کربوهیدرات ۰/۹۱ میلی گرم کلسیم ۰/۳ میلی گرم ،آهن ۱۲/۳۸۰ واحد ویتامین آ و ۸ میلی گرم ویتامین ث دارد همچنین دارای ترکیبات حلقوی و اسانس است که دافع حشرات بوده و عملکرد ضدانگلی، ضد باکتریایی، ضدقارچی و آنتی اکسیدانی دارد و در صنایع آرایشی و بهداشتی نیز استفاده می شود.
گیاه شناسی:
گیاهی یکساله با طول بوته ۴۰-۶۰ سانتی متر میباشد برگ ها حالت پهن و کشیده دارند و رگ آنها بلند است و لبه های برگ حالت مضرس دندانه دار دارد گلها کوچک، سفید و حالت خوشه ای دارند دو تیپ شناخته شده ریحان وجود دارد ریحان سبز و ریحان بنفش میباشد که در ایران هم بسیار کشت میشود تیپ بنفش عطر بیشتر و طعم تندتری دارد و تیپ سبز فرم برگ متفاوت و پهن تر میباشد کشت تیپ سبز در ایران رایج تر است دارای ماده موثره اسانس بوده که در کرک های ترشحی یا حجره های مخصوص در برگ، ساقه و گلها ساخته و ذخیره میشوند و در اندامهای مختلف آنها نیز موسیلاژ تانن ومواد تلخ نیز وجود دارد.
نیاز آب و هوایی:
ریحان خیلی مقاوم به سرما نیست و محصول فصل گرم محسوب میشود. یکی از حساس ترین سبزی های برگی نسبت به سرما است و معمولاً اولین سبزی که در بین سبزیهای برگی از سرما آسیب میبیند ریحان است بنابراین بسیار دیر به بازار می.آید همچنین در دماهای بالاتر از ۳۵ درجه سانتیگراد طعم تندتری به خود میگیرد و هم به گل میرود بنابراین بسیار زود هم از بین سبزیها کم می.شود اما امروزه اگر ریحان به گل برود میتوان ساقه گل دهنده را قطع و گیاه را وادار به رشد رویشی مجدد کرد در نتیجه گلدهی آن مسئله مهمی نمیباشد خاک و کود:
از لحاظ خاک و کود گیاه پر توقعی نیست
کاشت و عملیات داشت:
کشت آن در اوایل بهار یا اواخر زمستان انجام میشود و نشاکاری آن خیلی معمول نیست و در ایران بیشتر کشت بذر صورت میگیرد که اغلب دستپاش .است کشت ردیفی هم برای ریحان قابل توصیه است و فواصل ردیفهای کشت ۲۵-۲۰ و روی ردیف ۵ سانتی متر در نظر گرفته میشود بنابراین میزان بذر مصرفی ۱۵- ۱۲ کیلوگرم در هکتار میباشد بذر ریحان کند سبز شونده میباشد زیرا لایهی ژلهای اطراف بذر را احاطه کرده است. در طول رویش به آب کافی نیاز دارد به طوری که از بدو سبز شدن بذر تا برداشت رویشی به ۵۰۰ تا ۵۵۰ میلی متر آبیاری نیازمند است در مناطقی با سرمای دیررس بهاره کشت دیرتر انجام میشود و کشت خارج از فصل در پاییز در گلخانه صورت میگیرد روش دیگر کشت ریحان بخصوص در زمستان جهت زودرس کردن به این صورت است که بذر را با تراکم بالا در زیر پلاستیک کشت میشود و وقتی ارتفاع بوته به ۱۰-۱۵ سانتیمتر رسید آنرا با ریشه از زمین درآورده و دسته بندی می.کنند ریحان یکی از میزبانهای مهم گیاه انگلی سس میباشد و همین امر باعث ایجاد محدودیت در کشت و کاهش کیفیت محصول تولیدی میشود براین اساس باید دقت شود تا زمینی انتخاب گردد که سابقه سس در آن نباشد علاوه براین از کشت بذرهای غیر استاندارد که آلوده به سس سس هستند اکیداً خودداری شود.
برداشت و عملیات پس از برداشت:
برداشت بصورت سرزنی یا برش اندام رویشی است بدین صورت که ساقه ها را قطع کرده و بعد از دسته بندی به بازار عرضه میگردد گیاه دوباره از محل قطع ساقه شروع به رشد و تولید ساقه های جدید می.کند با سرزنیهای متوالی بوته پهن میشود و جای زیادی را به خود اختصاص میدهد معمولاً سه مرتبه میتوان ریحان را برداشت کرد و اغلب در آخرین برداشت گیاه را از ریشه خارج میکنند برحسب شرایط آب و هوائی دو و یا حتی سه بار میتوان به برداشت پیکر رویشی ریحان اقدام نمود اولین برداشت را میتوان اوایل تیر انجام داد دومین برداشت اوایل شهریور و سومین آخرین برداشت را میتوان قبل از فصل سرما اواخر (مهر) انجام داد هنگام اولین و دومین برداشت گیاهان را باید از فاصله شش تا هشت سانتی متری از سطح زمین برداشت کرد. اگر گیاهان از سطح زمین برداشت شوند امکان رویش مجدداً را از دست خواهند داد. اگر هدف از کشت استفاده از ریحان بعنوان ادویه باشد پس از خشک کردن آنها را به قطعات کوچک ۳/۵ تا ۵ میلی متری تبدیل و بسته بندی می.کنند عملکرد پیکر رویشی خشک ۱/۲ تا ۲ تن در هکتار و مقدار عملکرد اسانس ۸ تا ۱۰ کیلوگرم در هکتار میباشد اگر هدف از کشت ریحان جمع آوری بذر باشد محصول را یکبار هنگامی که بذرها رسیده باشند، برداشت می.کنند در این مرحله کیفیت و کمیت مواد مؤثره پیکر رویشی بسیار نامناسب است عملکرد بذر ریحان ۶۰۰ تا ۸۰۰ کیلو گرم در هکتار است
